´Frederik, waarom heb je je winterlaarzen nu niet aangetrokken? Ik had toch gezegd dat je die aan moest doen?´

´Ja, maar die zijn stom.´

´Die zijn helemaal niet stom. En waar is je muts?´

´Die vind ik ook stom!´

`Frederik! Hou op met dat gemok en loop nou eens door. We zijn al laat.´

Door de buren aan het einde van de straat zijn we uitgenodigd voor een Adventssingen: een – naar ik voor het gemak maar even aanneem – eeuwenoude Duitse traditie. Iedere week gedurende de adventstijd is er bij iemand in de tuin een klein samenkomen. Er staan waxinelichtjes, er worden een paar kerstliedjes gezongen en daarna is er Glühwein en Lebkuchen: een soort ontbijtkoek in de vorm van een gevulde koek, omhuld door een krokant chocoladelaagje. Samen met de mensen om je heen een moment van stilte en bezinning beleven. We zijn al helemaal in de stemming! Vlak voordat we het tuinhek doorgaan, sis ik mijn zoon nog eens toe: `Je geeft iedereen normaal een handje en ik wil geen gezeur over dat je het koud hebt.´

Lustige Holländer

´Ach hallo, da sind die Holländer! Leuk jullie te leren kennen.´ Enthousiast worden we begroet door Anna, de gastvrouw van die avond. Omdat we hier pas een half jaar wonen, kennen we haar nog niet. Maar zij weet precies wie we zijn en waar we voor staan: ´Holländer sind immer so lustig. Herzlich willkommen!´ Mark en ik lachen haar stralend toe. Na negen jaar huwelijk speelt hij zijn rol als lustiger Holländer voortreffelijk.

Ik kijk om me heen. Ik zie weinig bekende gezichten. Een man tokkelt op een gitaar, in een hoek staan zowaar twee echte nonnen. De gastvrouw gaat voor in gebed en daarna wordt ´Es ist ein Ros entsprungen´ ingezet. Ik probeer me op de woorden te concentreren.

De hele week domineert een allesoverheersende kerststress: kerstfeest van de tennis en de Kita én de school. Tranen met tuiten om alle kerstengeltjes die de verhuizing niet hebben overleefd en als klap op de vuurpijl zijn ook de gummibeertjes voor in de schoen op. Tussendoor maak ik – met militaristische aanwijzingen – nog wat suikerzoete foto´s voor op de kerstkaarten. Ik begrijp dat dit niet Sinn der Sache is. Zo vier je geen Vorweihnachtszeit en de hele week spookt er dan ook een stemmetje in mijn hoofd: `Je moet nodig Frau Ludwig bellen.´ Maar de luide roep van amazon.de overheerst.

Frau Ludwig

Frau Ludwig was vorig jaar mijn Haushaltshilfe. Een lieve oude dame van 71, die zich wat alleen voelde en graag nog van nut wilde zijn. Wegens mijn hart kreeg ik veertig uur hulp per week toegewezen. Wegens het werk van Mark moest die hulp erg flexibel zijn. Via wat nu onze buren zijn, kwamen we aan Frau Ludwig. Ze deed haar werk met veel liefde, maar we hadden al snel door dat een huishouden met twee kleine kinderen veel te veel was voor een vrouw van ruim zeventig. Nadat ze met Max van de onderste trede van de trap was gevallen, zag ze dat zelf ook in. Ik vond het verdrietig haar te moeten laten gaan. Zij ging met tranen in haar ogen en de woorden: `Je bent als een dochter voor mij.´

Sindsdien heb ik haar nog één keer uitgenodigd en een paar keer gebeld. De laatste keer was in september. Of augustus. Ondanks de bètablokkers slaat mijn hart iedere keer weer een slag over, als ik er aan denk. Ze was zo dol op Max en ze heeft hem nog niet eens zien lopen.

Max komt naar me toe gedribbeld. We zijn klaar met zingen en hij wil op schoot. Plotseling staat de buurvrouw naast me; die van Frau Ludwig.

Beschroomd raap ik al mijn moed samen en vraag onschuldig: `Hoe gaat het eigenlijk met Frau Ludwig?´

`Niet goed,´ antwoordt de buurvrouw: `Lichamelijk gaat ze snel achteruit. Ze voelt zich erg alleen. Sinds kort heeft ze een poesje. Die heeft ze Max genoemd, naar uw jongste zoon.´

Mijn wangen zijn al rood van de Glühwein en de kou, maar het intense gevoel van schaamte doet me ook huiveren. En terwijl de nonnen de tuin verlaten, trekt Frederik aan mijn arm: `Mama, heb jij het ook zo koud?´

Mijn moeder zou zeggen dat ze me zo niet heeft opgevoed. Ik hoop maar dat ze deze column niet leest.