´Wellicht 242 Noren in Nederlandse cel´, kopten de Nederlandse kranten deze vrijdag. En op dezelfde dag komt de Berliner Zeitung met een reportage die als titel heeft: ´Guantanomo Bay, het folterbericht verandert alles.´ Met verontwaardiging wordt gesproken over het lot van de vijf verdachten die sinds de aanslagen van 11 september nog steeds zonder enige vorm van proces vastzitten en gefolterd worden. Mochten ze veroordeeld worden, dreigt de doodstraf.

Blijkbaar zijn strafinrichtingen een hot-topic deze week en wat mij – niet voor het eerst – verbaast, is dat je zo weinig leest over Fengselet Av Kronisk Syke, de welhaast grootste en mensonterendste gevangenis ter wereld. Net als camp 7, waarin de Guantanomo Five sinds dertien jaar vastzitten, bevindt FAKS zich op een geheime plaats. Vermoed wordt dat de penitentiaire inrichting ergens in het uiterste noorden van Europa verborgen ligt, daar waar de ondoordringbare, donkere naaldwouden van de taiga langzaam plaatsmaken voor de oneindige, troosteloze vlakten van de toendra. Daar waar wolven en beren hongerig naar een prooi zoeken, daar waar trollen en elfen het voor het zeggen hebben. Niemand weet hoeveel mensen er in het complex gevangen zitten. De verhalen zijn verschillend, maar allemaal even schrijnend.

Voor de gedetineerden in FAKS begint iedere dag met een paar kloppen op de deur. Vervuld met een misselijkmakende mengeling van hoop en wanhoop zet de gevangene zijn eerste passen van die dag richting het gebonk. Groot de ontzetting als vandaag de trol naar binnen struint. Zonder mededogen bindt hij de gedetineerde hardvochtig vast op het bed. De touwen snijden in zijn armen en benen, een brandende pijn trekt door zijn lichaam. Graag deelt de trol met zijn knuppel nog een klap uit; op het hoofd, op de buik, of in de hals. Een andere geliefde foltermethode van dit gedrocht is slaaponthouding; nachtenlang geen oog dicht mogen doen. Ook deint de ploert er niet voor terug de gevangene met steeds weer andere virussen en bacteriën te injecteren, zodat de gedetineerde in een constante roes van koorts en uitputting verkeert. Soms staat de trol dagen, weken of maanden achtereen voor de deur. Soms blijft hij eenzelfde periode weg.

Op die dagen staat er een elf voor de deur. Haar engelachtige, doorzichtige verschijning vervult de gedetineerde met hoop en licht. Ze masseert je pijnlijke armen en benen en geeft je een Redbull-achtig drankje, dat je letterlijk vleugels verleent. Binnen een paar seconden vlieg je terug naar je oude leven. Je kunt je administratie bijwerken, je peuter zelf naar de opvang brengen en eindelijk weer eens lachen met je man. Met je kinderen speel je badminton in de tuin. ´Wat zie je er goed uit,´ zeggen je vrienden: `Zullen we volgende week bij die nieuwe Vietnamees gaan eten?´ Je lacht alweer en zegt toe, maar je weet niet of je dan niet allang weer opgesloten zult zijn.

De ontwrichtende onzekerheid. Het nooit weten wat de dag van morgen brengen zal. Het niets kunnen plannen. Het altijd achter de feiten aanrennen; de uitputtende onrust, die dat met zich meebrengt. Maar de grootste marteling – menen bijna alle gedetineerden in FAKS – is het vaak vernederende onbegrip van kennissen, buren en af en toe zelfs vrienden: Bestaan trollen en elfen niet alleen in sprookjes?

En daarmee is de menselijke waardigheid, de bron van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens ernstig in het geding.

Net als in Guantanomo Bay heeft geen van de gevangenen in FAKS een proces gehad, niemand is veroordeeld. Jarenlang zitten de gedetineerden vast en de meesten weten niet hoelang ze nog moeten blijven. Weten niet of ze überhaupt nog vrij komen. Foltering is de praktijk van alledag. De doodstraf als het zwaard van Damocles altijd aanwezig. Net als in Guantanomo Bay worden de gevangenen van FAKS ervan verdacht een aanslag te hebben gepleegd. Op hun eigen lichaam, omdat ze steeds weer over al hun grenzen zijn gegaan.

Fengselet Av Kronisk Syke, vertaald uit het Noors betekent dat: De gevangenis van de chronisch zieken. Het lichaam als cel.

Volgend jaar komen er 242 Noren naar Nederland. Mijn wens is dat er in 2015 veel meer gevangenen dat ijzige oord hoog in Europa voorgoed zullen verlaten. En dat FAKS eindelijk eens duidelijk op de kaart wordt gezet.